Pozytywny kształt naszych dobrych relacji z innymi ma ogromny wpływ na nasze życie – badania naukowe dowiodły, że ci, którzy dbają o silne więzi z bliskimi, żyją średnio o prawie cztery lata dłużej od osób żyjących w izolacji, a także rzadziej zapadają na wszelkiego rodzaju choroby, m.in. nowotwory, zapalenia płuc czy choroby wieńcowe. Tak więc sprawa jest prosta: dobre i silne relacje z innymi są nam niezbędne do długiego, szczęśliwego życia.

Czym są relacje i jak o nie dbać?

Relacja to każdy, nawet drobny kontakt z drugim człowiekiem – może to być krótkotrwała wymiana powitań w windzie lub wieloletnie dzielenie z kimś wspólnej przestrzeni – miejsca pracy, czy domu. Najbardziej istotne relacje w naszym życiu, to te z bliskimi nam osobami. Dobra wiadomość jest taka, że niezależnie od tego, jak oceniamy nasze funkcjonowanie w obrębie relacji, zawsze możemy pracować nad tym, byśmy czuli się w nich lepiej – bardzo ważnym aspektem dobrych relacji jest bowiem umiejętność porozumiewania się, która jest swego rodzaju kompetencją, a jak wiadomo – każdą kompetencję można doskonalić! Aby skutecznie się porozumiewać, należy zaangażować się w relację z drugą osobą i być gotowym włożyć w nią energię. Drugim istotnym aspektem poprawnej komunikacji jest zdolność interpretacji zachowań innej osoby, która pozwoli nam uniknąć błędnych, pochopnych założeń o jej intencjach. Kolejna ważna cecha osoby biegłej w porozumiewaniu się, to zdolność do samoobserwacji – osoby, które potrafią zauważać i analizować własne zachowania są szczere w relacjach z innymi ludźmi; z łatwością przychodzi im również zrozumienie sytuacji w których uczestniczą i ich wpływu na nich samych. To właśnie od umiejętności samoobserwacji zaczyna się proces komunikowania własnych potrzeb.

Komunikacja to jednak nie wszystko – bardzo ważne jest nasze zaangażowanie się w daną relację, poświęcanie drugiej osobie naszego czasu i uwagi oraz danie jej do zrozumienia, że jest dla nas ważna. Bycie lojalnym, szczerym, autentycznym i pełnym szacunku wobec drugiej osoby to ogólnie przyjęte cechy, których większość z nas oczekuje od ludzi i warto się nimi kierować.

Z czego wynika różnica w łatwości tworzenia relacji z poszczególnymi osobami?

Według naukowców istnieją konkretne cechy, które sprawiają, że jesteśmy bardziej lub mniej chętni do bliższego kontaktu z drugą osobą – w psychologii istnieje bowiem reguła podobieństwa, polegająca na chęci otaczania się ludźmi, którzy podzielają nasze zainteresowania czy poglądy polityczne, mają podobny poziom wykształcenia czy też wyznają podobne wartości. Takie podobieństwa to bardzo silne budulce relacji, ponieważ są swego rodzaju zapewnieniem, że nasze wybory i wartości są słuszne. Co więcej, otaczając się ludźmi podobnymi do nas samych, odczuwamy swego rodzaju komfort i pewność, że jesteśmy w stanie przewidzieć ich zachowania, reakcje i decyzje. Naukowcy uważają również, że istotnym czynnikiem, szczególnie w początkowej fazie tworzenia się znajomości, jest subiektywnie postrzegana przez daną osobę atrakcyjność fizyczna. W kolejnych fazach schodzi ona jednak na dalszy plan, ustępując miejsca cechom osobowości. Na tym etapie budowania relacji istotna może stać się z kolei psychologiczna zasada komplementarności – często szukamy bowiem osób, z którymi będziemy się nawzajem uzupełniać. Zdarza się również, że zawierając nowe znajomości, podświadomie dążymy do swego rodzaju korzyści – na przykład otaczając się osobami, które są w jakiejś dziedzinie słabsze od nas. Robimy by chronić swoją samoocenę, która według psychologów jest ważnym elementem osobowości.

Czy trudne relacje można naprawić?

Każdy z nas doświadczył sytuacji, w których pomimo dobrych intencji trudno jest nam się z kimś dogadać. Trudne, skomplikowane relacje z innymi można starać się poprawiać jednak warto ocenić, czy korzyści z włożonej przez nas w taką relację pracy przeważą jej koszt. Najbardziej istotna dla naprawy relacji jest otwarta rozmowa na temat przykrych wydarzeń i wyjaśnienie ich konsekwencji. Pomocnym narzędziem może być tutaj praca przy wsparciu osoby z zewnątrz np. w trakcie  terapii psychologicznej. Jeśli mamy jednak do czynienia z osobą wykazującą niebezpieczne, toksyczne zachowania, takie jak manipulacja czy przemoc, to warto przede wszystkim zadbać o swoje bezpieczeństwo i komfort. Czasem umiejętne wycofanie się z destrukcyjnej dla nas relacji jest najlepszym co możemy dla siebie zrobić.

Umiejętność wybaczania

Ważnym elementem relacji jest umiejętność wybaczania – nie jest ona jednak równoznaczna z zapomnieniem o krzywdzie czy umniejszeniem wagi danego zdarzenia. Fakt, że przebaczymy komuś wyrządzoną nam krzywdę, nie znaczy też wcale, że musimy na nowo tej osobie zaufać, ani nawet pozostawać z nią w relacji. Tak naprawdę akt wybaczenia służy głównie nam – chodzi w końcu o rezygnację z pielęgnowania urazy i ulżenie naszej własnej psychice. Proces przebaczania jest wieloetapowy i wymaga od nas niemało wysiłku psychicznego, ale owocuje odzyskaniem poczucia kontroli nad własnym życiem; warto więc uczyć się wybaczać jednocześnie pamiętając, że nie jest to obowiązkiem.