Większość osób zdaje sobie sprawę z faktu, że nasze relacje z innymi ludźmi mają ogromny wpływ na nasze zdrowie psychiczne – człowiek jest istotą społeczną i każdy z nas potrzebuje kontaktu z drugim człowiekiem, by poprawnie funkcjonować.

Zdrowe relacje jako element szczęścia i zdrowia

Nasze pierwsze relacje, czyli relacje rodzinne, mają kluczowy wpływ m.in. na nasz styl przywiązania w dorosłym życiu, czyli sposób, w jaki budujemy dalsze relacje z innymi ludźmi i to, jak się w nich czujemy. Okazuje się jednak, że pozytywny wpływ naszych relacji sięga jeszcze dalej – badania naukowe ukazują, że osoby, które dbają o silne więzi z bliskimi osobami, żyją średnio o prawie cztery lata dłużej od osób żyjących w izolacji, a także rzadziej zapadają na wszelkiego rodzaju choroby, m.in. nowotwory, zapalenia płuc czy choroby wieńcowe. Tak więc sprawa jest prosta: dobre i silne relacje z innymi osobami są nam niezbędne do długiego, szczęśliwego życia.

Czym są relacje i jak o nie dbać?

Relacja to każdy, nawet drobny kontakt z drugim człowiekiem – może to być krótkotrwała wymiana powitań w windzie lub długotrwałe dzielenie z kimś wspólnej przestrzeni – miejsca pracy, czy domu. Najbardziej istotne relacje w naszym życiu, to te z bliskimi nam osobami. Dobra wiadomość jest taka, że niezależnie od tego, jak oceniamy nasze funkcjonowanie w ich obrębie, zawsze możemy pracować nad tym, byśmy czuli się w nich lepiej – bardzo ważnym aspektem dobrych relacji jest bowiem umiejętność porozumiewania się, która jest swego rodzaju kompetencją, a jak wiadomo – każdą kompetencję można doskonalić! Przede wszystkim, aby skutecznie się porozumiewać, musimy zaangażować się w relację z drugą osobą i być gotowym włożyć w nią energię. Drugim istotnym aspektem poprawnej komunikacji jest zdolność interpretacji zachowań drugiej osoby, która pozwoli nam uniknąć błędnych, pochopnych założeń o jej intencjach. Kolejna ważna cecha osoby biegłej w porozumiewaniu się to zdolność do samoobserwacji – osoby, które potrafią zauważać i analizować własne zachowania są szczere w relacjach z innymi ludźmi; z łatwością przychodzi im również zrozumienie zaistniałych sytuacji i ich wpływu na nich samych. Umiejętność samoobserwacji jest bardzo istotna w budowaniu zdrowych relacji, ponieważ to od niej zaczyna się proces komunikowania własnych potrzeb.

Komunikacja to jednak nie wszystko – bardzo ważne jest nasze zaangażowanie w daną relację, poświęcanie drugiej osobie naszego czasu i uwagi oraz danie jej do zrozumienia, że jest dla nas ważna. Bycie lojalnym, szczerym, autentycznym i pełnym szacunku wobec drugiej osoby to ogólnie przyjęte cechy, których większość z nas oczekuje od ludzi i warto się nimi kierować.

Z czego wynika różnica w łatwości tworzenia relacji z poszczególnymi osobami?

Według naukowców istnieją konkretne cechy, które sprawiają, że jesteśmy bardziej lub mniej chętni do bliższego kontaktu z drugą osobą – w psychologii istnieje bowiem reguła podobieństwa, polegająca na chęci otaczania się ludźmi, którzy podzielają nasze zainteresowania czy poglądy polityczne, mają podobny poziom wykształcenia czy też wyznają podobne wartości. Takie podobieństwa to bardzo silne budulce relacji, ponieważ są swego rodzaju zapewnieniem, że nasze wybory i wartości są słuszne. Co więcej, otaczając się ludźmi podobnymi do nas samych, odczuwamy swego rodzaju komfort i pewność, że jesteśmy w stanie przewidzieć ich zachowania, reakcje i decyzje. Naukowcy uważają również, że istotnym czynnikiem, szczególnie w początkowej fazie tworzenia się znajomości, jest subiektywnie postrzegana przez daną osobę atrakcyjność fizyczna. W kolejnych fazach schodzi ona jednak na dalszy plan, ustępując miejsca cechom osobowości. Tutaj istotna może stać się z kolei zasada komplementarności – często szukamy bowiem osób, z którymi będziemy się nawzajem uzupełniać. Zdarza się również, że zawierając nowe znajomości, podświadomie dążymy do swego rodzaju korzyści – na przykład otaczając się osobami, które są w jakiejś dziedzinie słabsze od nas, by chronić swoją samoocenę – według psychologów jest ona dla nas bardzo istotna.

Czy zepsute relacje można naprawić?

Oczywiście, że tak – należy jednak najpierw ocenić, czy korzyści z włożonej przez nas pracy przeważą jej koszt. Najbardziej istotna dla naprawy relacji jest otwarta rozmowa na temat przykrych wydarzeń i wyjaśnienie ich konsekwencji. Pomocnym narzędziem może być tutaj terapia. Jeśli mamy jednak do czynienia z osobą wykazującą niebezpieczne, toksyczne zachowania, takie jak przemoc czy manipulacja, to warto przede wszystkim zadbać o swoje bezpieczeństwo i komfort a „naprawienie” takiej osoby pozostawić specjalistom.

Umiejętność wybaczania

Ważnym elementem relacji jest umiejętność wybaczania – nie jest ona jednak równoznaczna z zapomnieniem o krzywdzie czy umniejszeniem wagi danego zdarzenia. Fakt, że przebaczymy komuś wyrządzoną nam krzywdę, nie znaczy też wcale, że musimy na nowo mu zaufać, ani nawet pozostawać z nim w relacji. Tak naprawdę akt wybaczenia służy głównie nam – chodzi w końcu o rezygnację z pielęgnowania urazy i ulżenie naszej własnej psychice. Proces przebaczania jest wieloetapowy i wymaga od nas niemało wysiłku psychicznego, ale owocuje odzyskaniem poczucia kontroli nad własnym życiem; warto więc uczyć się wybaczać.